Artykuły: Sprzęt: Podstawowy sprzęt pszczelarski

Wiele osób interesuje się pszczołami, czytają artykuły, kupują książki o pszczołach, biorą udział w akcjach dotyczących ochrony owadów zapylających. Kiedy jeszcze doceni się wartość miodu, zaczynają w głowie świtać myśli o własnej pasiece. Jak zacząć, co trzeba wiedzieć, aby rozpocząć swoją przygodę z pszczołami. Najlepszym początkiem to wizyta w pobliskiej pasiece, a następnie w najbliższym kole pszczelarskim. Tam można dowiedzieć się wiele na temat założenia pasieki, można wziąć udział w kursie pszczelarskim, zaczerpnąć wiedzę od doświadczonych pszczelarzy, którzy chętnie podzielą się swoim doświadczeniem.
Jak w każdym zawodzie, tak i w pszczelarstwie trzeba przygotować się do swojej działalności. Nie wystarczy zdobywanie wiedzy, trzeba też zakupić lub pozyskać sprzęt, który nie tylko pomoże, ale wręcz umożliwi  pracę w pasiece. Ten artykuł omówi podstawowy sprzęt, w jaki należy się zaopatrzyć.

Na początek trzeba dobrze przemyśleć, jaką pasiekę chcemy prowadzić:

Powyższe pytania są bardzo ważne i trzeba je bardzo dokładnie przemyśleć,  popytać pszczelarzy, którzy mają doświadczenie z różnym sprzętem, aby w przyszłości nie żałować, że wydało się niemałe pieniądze na źle przemyślane decyzje. Pasieki małe pozwalają na korekcję błędów. Pasieki, które mają być duże wymuszają dobrego przemyślenia, aby sprzęt był dostosowany do konkretnej naszej pracy. Kupując np. miodarkę przystosowaną do ramki wielkopolskiej nie pozwoli w przyszłości używać jej z ramkami dadanta, która jest większa. Można kupić sprzęt uniwersalny, ale podnosimy wtedy niepotrzebnie koszty.
Drugim ważnym elementem, na który warto zwrócić uwagę,  to jakość. Dotyczy to przede wszystkim sprzętów drogich. Lepiej dopłacić do droższego sprzętu i mieć spokój na lata, niż kupować sprzęt najtańszy, który do trwałych często nie należy.
Trzecim zagadnieniem, to materiały z jakich jest wykonany sprzęt, który będzie miał styczność z miodem – czyli produktem żywieniowym. Materiałami dopuszczonymi do kontaktu z żywnością jest stal nierdzewna kwasoodporna, szkło lub tworzywo sztuczne z certyfikatem dopuszczającym do kontaktu z żywnością.

Kapelusz z siatką ochronną na twarz jest najbardziej rozpoznawalnym atrybutem pszczelarza. Kapelusz nie może spadać z głowy przy jej przechylaniu. Praktycznie wykorzystuje się go przy każdej pracy przy pszczołach. Kapelusz może być połączony z kombinezonem, co  jest praktycznym rozwiązaniem. Kombinezon musi być uszyty z naturalnej przewiewnej tkaniny (ponieważ pszczelarz pracuje w nim podczas upałów), o jasnym kolorze. Ważne, aby materiał był jasny i gładki, ponieważ nie drażni to pszczół. Rękawy i nogawki powinny być zakończone ciasnymi mankietami (np. gumowe ściągacze), aby pszczoły nie mogły dostać się pod ubranie. Często w literaturze polecane jest, aby spodnie były wpuszczone w wysokie buty, jednak nie jest to dobre rozwiązanie. Może się zdarzyć, że przy przeglądaniu pszczół część spadając  z ramki i mogą wpaść do obuwia, skąd nie mogąc się wydostać pożądlą nogi.  Lepiej aby ściągacz nachodził ściśle na wysokie buty – ściśle, aby pszczoły wspinając się w górę nogi nie dostały się pod ubranie.

Rękawice, zwykle stosowane przez początkujących. Wykonane są z miękkiej skóry i mają długie mankiety z materiału. Ich rozmiar trzeba dobrać starannie, gdyż za długie powodują zaczepianie o różne przedmioty i często gniecie się pszczoły, które mogą powodować  żądlenie. Można stosować rękawice kuchenne, które są tanie i praktyczne, jednak nie zabezpieczają tak dobrze jak skórzane.
Warto z czasem uczyć się pracować bez rękawic, gdyż w nich ręce się pocą i z czasem można nabawić się choroby skóry.

Dłuto jest niezbędne przy pracy pszczelarskiej i służy m.in. do wyciągania ramek, podważania sklejonych korpusów, ścinania języków woskowych, czyszczenia korpusów z woski i kitu, zdrapywania zanieczyszczeń z powierzchni i łączników i wielu innych rzeczy. Można stosować zamiast dłuta nóż czy szpachelkę, ale dłuto jest najpraktyczniejsze.

Podkurzacz z miechem to dziś najwygodniejsze i najlepsze narzędzie do odymiania pszczół. Podkurzacz służy do poskramiania pszczół dymem. Rodzina pszczela kojarzy dym z pożarem i przygotowuje się wówczas do ewakuacji. Robotnice wtedy przestają bronić ula co pozwala pszczelarzowi na wykonanie niezbędnych prac.
Podkurzacz składa się z metalowej komory spalania, kominka kierującego dym i skórzanego mieszka wymuszającego przepływ powietrza.
Jako paliwo najlepiej nadaje się próchno wierzby białej lub próchno  drzew liściastych. Nie nadają się płyty pilśniowe czy wiórowe, gdyż zawierają klej, który daje szkodliwy dla pszczół dym.

Jest to miotełka o jednym rzędzie delikatnego i bardzo sprężystego włosia najlepiej naturalnego. Kolor włosia musi być jasny – czarny wywołuje u pszczół agresję. Szczotka służy do zmiatania pszczół z plastrów i elementów ula. Do niewielkich prac (np. omiatanie z pszczół ramek hodowlanych) zamiast szczotek można używać gęsich piór.

Widelec i nóż jest niezbędnym narzędziem podczas miodobrania. Za ich pomocą odsklepia się plastry z miodem, aby można było odwirować miód. Ostre zęby widelca wbija się pod zasklepy i zrywa się cienką warstewkę wosku zasłaniającą miód. Nożem ścina się zasklepy na całej powierzchni plastra.

Skrzynka do przenoszenia odkładów, łapania rójek itp. Należy posiadać transportówkę, która rozmiarami pasuje do ramek jakie mamy w swoich ulach. Współczesne transportówki mają siatkę wentylacyjną, kratę odgrodową, wylotek.

Opryskiwacz pomaga przy łapaniu rójek. Spryskane wodą pszczoły zacieśniają się i mniej ich lata w powietrzu – łatwiej je strząsnąć do transportówki.
 Stosuje się też do opryskiwania pszczół przy zastosowaniu probiotyków (z gr. pro - dla i bios - życie), czyli preparatów ze szczepami mikroorganizmów, które pomagają w leczeniu, chronią lub niszczą szczepy chorób.

Drut wprawiany do ramek umożliwia zamocowanie arkusza węzy  oraz wzmacnia odbudowany plaster chroniąc go przed wyłamaniem (szczególnie przy wirowaniu miodu). Drut może być ocynkowany oraz nierdzewny o grubościach 0,3-0,5 mm.
Prostownik elektryczny (służący do ładowania akumulatorów) pomaga przy wtapianiu węzy. Podłączenie go do napiętego w ramce drutu powoduje jego rozgrzanie i wtopienie się węzy.

 

Klateczka lub chwytak do matek pszczelich to rodzaj ażurowych szczypiec, które przydadzą się do złapania i przytrzymywania matki np. gdy chcemy ją oznakować lub przytrzymać aby mieć pewność, że przeniesiemy jej do tworzonego odkładu.

Podczas odsklepiania ramek część miodu wycieka samoczynnie. Dlatego powinno się to robić nad naczyniem.  Stoły do odsklepiania ramek posiadają specjalny stelaż do przytrzymywania odsklepianego plastra. Przy dnie jest zawór, pozwalający zlać miód, który wyciekł i sito przytrzymujące odsklepiny.
Wykonanie: blacha nierdzewna lub polipropylen - materiał dopuszczony do kontaktu z żywnością.

W odwirowanym miodzie znajduje się dużo wosku pochodzącego z odsklepin i ramek. Dlatego stosuje się sita do cedzenia miodu. Najczęściej są to sita podwójne, u góry rzadsze, niżej gęściejsze. Wyróżniamy sita: płaskie i stożkowe. Sita mogą być wykonanie ze stali kwasoodpornej, stalowe – ocynkowane lub tworzywowe. Lepiej zakupić sito ze stali nierdzewnej, gdyż mimo wyższej ceny to służy wiele lat. Sita ocynkowane szybko rdzewieją i nadają się tylko do wyrzucenia.

Odstojnik to duże naczynie, w którym miód klaruje się po odwirowaniu. Przy dnie posiada zawór, który ułatwia zlewanie miodu np. do słoików. Podczas klarowania na powierzchni zbiera się osad, który należy przed zlaniem zebrać. Odstojniki są rozmiaru od 30 litrów do kilkuset.
Odstojniki wykonane są ze stali kwasoodpornej lub polipropylenu - materiał dopuszczony do kontaktu z żywnością

Miodarki to urządzenia do odwirowania miodu i jest największym wydatkiem związanym z kompletowaniem sprzętu. Obecnie musi być wykonana ze stali kwasoodpornej (blacha ocynkowana nie jest już dopuszczona - często po wytarciu się ocynku miodarki takie rdzewieją). Jeśli chodzi o mechanizm to występują miodarki: ręczne i elektryczne. Jeśli chodzi o sposób ułożenia ramek to wyróżniamy: Diagonalne (Hordalna), Radialne, Kasetowe i Horyzontalne. Najmniejsze obecnie miodarki to dwuplastrowe, największe mogą pomieścić kilkadziesiąt ramek.
Opis miodarek znajduje się na naszej stronie w oddzielnym artykule.

Topiarka jest urządzeniem przeznaczonym do wytopienia wosku z wycofanych plastrów pszczelich. Topiarki mogą być słoneczne, elektryczne i parowe.  Wosk w krążku wytopiony z topiarki nie jest atakowany przez barciaka.

W pasiece powinna znajdować się apteczka ze środkami opatrunkowymi i dezynfekującymi, a także środkami leczniczymi po użądleniu.
W apteczce powinno znaleźć się: woda utleniona 3%, alkohol etylowy 70%, gaza, bandaż, altacet lub ocet spożywczy (do okładów), wapno (przeciwuczuleniowo), Cardiamidum lub Kardiamid z kofeiną do przyspieszenia pracy akcji serca w przypadku omdleń po użądleniu, Fenistil (maść łagodząca po użądleniu).
           

Podstawowym sprzętem, które pszczelarz musi zakupić lub zbudować jest ul. Ule dzielimy na leżaki lub stojaki. Materiałem obecnie stosowane do budowy uli to:

Opis uli i budowa znajduje się w oddzielnym artykule na naszej stronie.
                                                                   


Sprzętu pszczelarskiego jest znacznie więcej. Opisany powyżej jest sprzętem niezbędnym w pasiece. W kolejnej części  opisane zostaną bardziej zaawansowane narzędzia, które pomagają i ułatwiają pracę w pasiekach zawodowych.

 

Autor: Andrzej Sachanowski